De algemene gedachte is dat narcisten niet te helpen zijn, maar dat dit niet klopt, bewijst Martin Appelo zelf. Ik zal hieronder de highlights uit het boek weergeven.
De narcistische cirkel
Er zijn volgens Appelo drie vormen van narcisme: depressief, angstig en angstig-depressief narcisme. Op elk van deze categorieën kun je de narcistische cirkel leggen, die bestaat uit:
1. een instabiele basis
2. jezelf opblazen
3. gebrek aan wederkerigheid
4. afstoten,
waardoor je weer van voren af aan begint.
De instabiele basis bestaat ofwel uit het te weinig krijgen van symbiose (onvoorwaardelijke liefde) of juist veel te veel, waardoor niet wordt voldaan aan de behoefte aan autonomie.
Afhankelijk van wat narcisten te weinig of juist te veel hebben gekregen, blazen ze zich op verschillende manieren op: "ik heb niemand nodig. Ik doe het alleen en ik doe het perfect", of juist: "de ander moet alles voor me doen omdat ik zo speciaal ben".
Er wordt steeds opnieuw uitgelegd hoe deze cirkel werkt bij de verschillende categorieën narcisten, en geïllustreerd aan de hand van (auto)biografieën van bekende personen, waarop deze cirkel wordt gelegd en waardoor je gaat snappen hoe het werkt.
Als je weet waar de problemen zitten, weet je ook wat er eventueel aan te doen is. Narcisten die zichzelf herkennen in het verhaal, en de de volgende vragen allemaal positief kunnen beantwoorden, kunnen echt veranderen:
- Ik zie dat deze gewoonte mij status oplevert, dat is een voordeel, maar er zitten ook nadelen aan. Ben ik bereid om de voordelen van deze gewoonte op te geven?
- Lijd ik door deze gewoonte, zitten er meer nadelen dan voordelen aan - heb ik echt het idee dat het zo niet langer kan?
- Heb ik een alternatief?
- Kan ik mezelf bedwingen als ik op het punt sta om het weer te doen, wil ik er echt definitief voor gaan?
- Als het tegenzit, ben ik dan bereid om de oorzaak bij mezelf te leggen en om het als een uitdaging te zien er iets aan te doen?
Als je daartoe bereid bent, dan kan er veel! Het boek geeft vervolgens tips over hoe je je narcisme kunt hanteren, waarvan ik de oefeningen om tegen kritiek te leren kunnen eruit vind springen. Je kunt namelijk best leren begrijpen dat de ander jou niet helemaal afschrijft als er één punt van kritiek wordt geuit.
Om het geheel te visualiseren heeft Appelo het innerlijk bureaublad bedacht, waarbij je plaatjes uitkiest voor de verschillende "standen" waarin je kunt zijn, bijvoorbeeld een plaatje van een stoomwals als je geneigd bent om altijd over anderen heen te walsen. En uiteraard ook plaatjes van constructieve standen van jezelf. Je went jezelf om in die plaatjes te denken, herkent standen die geactiveerd worden door de omstandigheden, en vervolgens klik je bewust op een andere stand. Om zo als het ware vanaf een afstandje naar jezelf te kijken wat er eigenlijk gebeurt, kan heel erg helpen: "iets in mij wordt boos, maar ik ben het niet zelf. Ik hoef zelf niet boos te worden".
Het laatste hoofdstuk is gewijd aan mensen die met narcisten moeten omgaan. In mijn geval is dat nog steeds zo, omdat ik door de kinderen altijd aan mijn man verbonden zal blijven. Voor mij dus extra belangrijk:
- Leer en respecteer het verhaal van de ander. Kijk hoe de narcistische cirkel op deze persoon van toepassing is en vraag je af of en hoe jij eraan meewerkt om deze cirkel in stand te houden. Accepteer je zijn gedrag, dan houd je de cirkel in stand.
- Maak een relatie-overeenkomst. Leg vast wat je samen wilt, wat je van elkaar kunt verwachten en wat je voor elkaar wilt doen.
- Combineer kritiek met waardering. De noodzaak en het belang hiervan wordt door het hele boek heen duidelijk weergegeven.
- Wees duidelijk. Geen vage kreten. Als je het zo voelt: "je bent arrogant en egoïstisch", vorm daar voor jezelf een wens van: "ik wil een liefdevolle partner", en vraag hem dan heel specifiek: "wil je vanavond voor ons koken en daarna met mij samen een film kijken?"
- Bescherm je vrije ruimte, waarin jij jezelf mag zijn, zoals jij dat wil. Een super belangrijke!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten